De Dromen van Da Vinci

Hieronder staat een fragment uit een koorwerk. Dit koorwerk is geschreven door Eric Whitacre en gaat over een droom van Leonardo Da Vinci.

Klik hier om naar YouTube gaan en het gehele werk te bekijken en te beluisteren.

Panamarenko en zijn vliegtuigen
Leonardo heeft met zijn werk vele kunstenaars geïnspireerd. Zo ook de Vlaamse kunstenaar Panamarenko (1940-2019). Deze kunstenaar heeft vliegmachines gebouwd in de meest bijzondere vormen.

Theo Jansen en zijn Strandbeesten
In Nederland hebben we ook een kunstenaar die bewegende apparaten maakt. De strandbeesten van Theo Jansen bewegen met behulp van de wind over het strand.

De opdracht:
Maak in groepjes van 3 een vliegmachine waarbij je je laat inspireren door Leonardo, Panamarenko en Theo Jansen.
Maak gebruik van de materialen die beschikbaar zijn (zie: Achtergrond).

Schetsen fase 1: Je gaat dromen als Da Vinci en maakt in ongeveer 4 minuten een schets van een vliegmachine. Alles mag hier nog, er zijn geen beperkingen. Je mag je vliegmachine zo mooi en groot maken als ze willen.

Schetsen fase 2: Per groepje overleg je hoe de groepsschets er uit moet komen te zien. Je presenteert om de beurt je eigen schets en ga daarna in overleg. Beslis samen welke onderdelen en uitvindingen in de groepsschets terecht komen.

Met de groepsschets in de hand ga je met je groepje de vliegmachine op schaal bouwen. Als tijdens de bouw onderdelen van het ontwerp veranderen is dat niet erg.

Tip: Verdeel de taken en als alle onderdelen klaar zijn kunnen de onderdelen aan elkaar worden bevestigd.

De inspiratieronde
Leg het werk neer en ga als in een museum door de ruimte lopen met de volgende opdracht:

• Welke goede ideeën zie je bij de andere groepjes?
• Wat ga je in je groepje bespreken?

Kies twee van onderstaande opdrachten:

• Schrijf een gedicht over de eerste bijzondere reis van jullie vliegmachine.
• Maak een kort instrumentaal muziekstuk waarbij je laat horen hoe een vlucht van jullie vliegmachine klinkt.
• Maak een voor- en zijaanzicht op schaal van jullie vliegmachine.
• Teken op een groot wit vel een plattegrond van een fantasie wereld waar jullie met de vliegmachine graag heen zouden willen gaan. Laat ook de route van de vliegmachine zien.
• Verzin een dans waarin je uitbeeld hoe jullie vliegmachine uit de hangaar komt, opstijgt, vliegt, daalt en landt op de plaats van bestemming. Verzin daarbij een bijzondere ontmoeting in de lucht.
• Verzin een spel waarbij je moet samenwerken om de vliegmachine van A naar B krijgt zonder dat hij op de grond komt.
• Maak een kort filmpje voor een denkbeeldige populair-wetenschappelijke website waarin je uitlegt en laat zien hoe jullie vliegmachine werkt.
• Schrijf een kort persoonlijk logboek over de bouw van de vliegmachine waarin je beschrijft hoe het was om samen te werken en om aan de vliegmachine te werken.

De vliegmachines presenteren en bevragen.
Vraag elk groepje de vliegmachine te presenteren en te vertellen wat alle onderdelen zijn.
Stel het oordeel uit en luister wat ze hebben bedacht en hoe ze de uitvoeringen hebben gedaan. Probeer product en proces afzonderlijk te bevragen.

De eigen inzet en werkhouding evalueren

• Hoe heb je (samen) gewerkt?
• Welke problemen kwamen jullie tegen én hoe hebben jullie die opgelost?
• Wat heb je bij jezelf ontdekt?

In deze les maken kinderen kennis met de ornithopter (vliegmachine) van Leonardo Da Vinci. Via hedendaagse kunstenaars verkennen ze fantasievolle vliegmachines en gaan vervolgens een eigen machine bouwen.

Duur van de les:
4 uur

Voor groepen:
5-8

Opbouw van de les:
Deze les is opgebouwd volgens het model van ontwerpend leren:

• Introductie (confronteren)
  In deze eerste fase komen kinderen in contact met iets nieuws, een uitdaging, een probleem en krijgen ze de vraag om iets te gaan maken, een en oplossing te bedenken.
• Verkennen
  Samen met de kinderen verken je de uitdagingen en de mogelijke oplossingen.
• Ontwerp schetsen
  Een een paar schets-rondes werken kinderen aan mogelijke oplossingen en stellen ze hun schetsen bij.
• Ontwerp realiseren
  In deze lessen gaat het realiseren samen met het testen en bijstellen. De nadruk ligt op het proces en het gaande weg eigen maken van de technieken die de materialen met elkaar kunnen verbinden.
• Testen en bijstellen
  Het beschikbare materiaal zal onderdelen van het ontwerp soms wel en soms niet mogelijk maken. Dat vraagt van de kinderen dat ze voortdurend testen en bijstellen. Door af en toe bij elkaar te kijken zullen ze op nieuwe ideeën worden gebracht.
• Presenteren
  Alle vliegmachines zijn klaar en hangen aan het plafond of staan op tafels. De kinderen vertellen wat ze hebben gemaakt en hoe alles werkt.
• Verdiepen en verbreden
  In deze lessenserie is gekozen om in deze fase het proces te evalueren om daarin een verdieping en verbreding te realiseren.

Lijst met benodigdheden:

Om te schetsen:
A4-papier
Potlood

Om te bouwen:
PVC buizen
Bamboestokken (+/- 6 mm dik)
Satéprikkers
Oude kranten

Om vast te maken:
Schilderstape
Tyraps (2,3 x 100 mm)
Katoendraad
Behangplaksel

Om te bewerken:
Schaar
Kwast
Lijmbakjes
Zaag (voor de bamboestokjes en de PVC-buizen)